İş sözleşmesinin imzalanması aşamasında; işçi iş ortamını ve işin koşullarını, işveren ise işçinin niteliklerini görmek için belirli bir süre belirleyebilirler. Bu belirlenen süreye deneme süresi denir. Belirlenen süre içerisinde taraflardan her biri bildirim sürelerine uymadan tazminatsız olarak iş sözleşmesini feshedebilir. Deneme süresi en çok 2 ay olarak kararlaştırılabilir. Bu süre toplu iş sözleşmesi ile en çok 4 aya kadar uzatılabilir.  2 aydan uzun olarak belirlenen deneme süreleri geçersizdir. Bunlar 4857 sayılı İş Kanunu’nun düzenlediği deneme süreli iş sözleşmesine getirdiği kurallardır.

Deneme süresinde işveren işçiyi sigortalı yapmak zorundadır. Gündelik iş hayatında “deneme süresinde sigorta olmaz” şeklinde bir algı söz konusudur ancak hukuka uygun değildir. İşe başlamakla birlikte sigortalılık başlar. İşe başlamaktan kasıt deneme süresinin bitimi değil fiili olarak başlanan ilk gündür. Bu yükümlülük işverene kanun tarafından yüklenmiştir ve uyulmaması durumunda yine kanun tarafından belirlenen cezai müeyyideleri vardır. İşveren, işçi çalıştırmaya başladığı tarihten en geç 1 gün önce, işyerinin bağlı bulunduğu Sigorta Müdürlüğüne veya Sigorta İl Müdürlüğüne işe giriş bildirgesi düzenleyerek verir. Bu kurala göre işçi 1 gün bile çalışsa sigorta yapılmak zorundadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda;

- “Sigortalılığın başlangıcı” başlıklı 7 nci maddesinde; Sigorta hak ve yükümlülüklerinin 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için (hizmet akdine istinaden çalışanlar için) çalışmaya, meslekî eğitime veya staja başladıkları tarihten itibaren başlayacağı,

- “Sigortalı bildirimi ve tescili” başlıklı 8 inci maddesinde de; işverenin, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, (bazı istisnalar hariç) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde (yukarıda) belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlü olduğu” belirtilmektedir.

Sigortası yapılmayan işçiler ALO 170’i arayarak işyerini kuruma bildirebilir. 15 gün içinde denetçiler gelerek işyerinde inceleme ve soruşturma yapar, sigortası yapılmayan kişileri tespit eder. Denetçiler şikayetçinin ismini açıklamazlar. Bu bakımdan işçiler korkmadan haklarını aramaları gerekir.

Tüm olasılıkların olmaması durumunda ise işçi 5 yıl içinde İş Mahkemesinde açacağı hizmet tespit davası açarak tanıklarla ya da mümkünse belge ile ispat edilmek suretiyle geriye dönük olarak sigortasız çalıştığı dönemler sigortalı hale getirilebilir. Hizmet tespit davası da bu kapsamda atlanmaması gerekir. İşçi işten çıkmış da olsa 5 yıl içinde dava açarak sigortasını ilk işe girdiği zaman yapılmışçasına tescil ettirebilir.

http://www.mihcihukuk.com/